W ubiegły piątek (24.08) w Warszawie na uroczystej 20 jubileuszowej gali prestiżowego Ogólnopolskiego Konkursu Otwartego „Modernizacja Roku 2017”
Miasto Katowice, Pani Sabina Szkodlarska - wykonawca prac oraz Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Katowicach otrzymali jedyne w kategorii „renowacje i termorenowacje" Wyróżnienie za prace konserwatorskie na zabytkowej mozaice szklanej usytuowanej na fasadzie budynku przy pl. Wyzwolenia 4 w Katowicach-Nikiszowcu. Mieszkańcy i miłośnicy Nikiszowca w trosce o stan zabytków unikatowego osiedla przegłosowali w Budżecie Obywatelskim w 2016 roku zgłoszony przez Panią Elżbietę Zacher wniosek - „Róże Nikiszowca”, co sprawiło, że unikatowa szklana mozaika odzyskała pełnię swego blasku.
Zlecającym i nadzorującym prace polegające na konserwacji i zabezpieczeniu mozaiki był Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Katowicach. Osobą nadzorującą ze strony KZGM wykonanie prac, był jeden z najbardziej doświadczonych w KZGM inspektorów budowlanych Pan Józef Biskup. Pani Małgorzata Karpiel w ramach Budżetu Obywatelskiego koordynowała współpracę z właścicielem budynku Hutniczo-Górniczą Spółdzielnią Mieszkaniową.Autorką Programu Konserwatorskiego zatwierdzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i wykonawcą prac jest Pani Sabina Szkodlarska.Prace renowacyjne polegały na pełnej konserwacji mającej na celu zatrzymanie procesu niszczenia, impregnację zwietrzałej zaprawy, poprawny montaż osłabionych partii szklanych kostek mozaiki, przywrócenie pierwotnej kolorystyki poprzez oczyszczenie elementów, rekonstrukcję brakujących elementów.
Historyczna mozaika ceramiczna, która w trakcie wykonywania prac konserwatorskich okazała się mozaiką szklaną.
W listopadzie ubiegłego roku zakończono prace konserwatorskie na unikalnej, historycznej mozaice szklanej na fasadzie budynku w Katowicach-Nikiszowcu przy Placu Wyzwolenia 4. Nikiszowiec spośród wielu tego typu osiedli wyróżnia się zastosowaną koncepcją urbanistyczną, jak i architekturą, a także bogatym programem socjalno - usługowym. Osiedle robotnicze Nikiszowiec zostało wybudowane na przełomie pierwszej i drugiej dekady XX wieku. W skali europejskiej zostało uznane jako unikatowy zespół przestrzenny i w konsekwencji nadano mu miano pomnika historii. Zabudowa osiedla zachowała się do dnia dzisiejszego w niezmienionej formie, stanowiąc charakterystyczny i zwarty zespół o silnym indywidualnym wyrazie architektonicznym. Z archiwalnych materiałów wynika, że pierwotnie w budynku przy Placu Wyzwolenia 4 mieściła się gospoda z salą widowiskową i kręglarnią w piwnicach.
Mozaika wraz z budynkiem i całym osiedlem została zaprojektowana przez znanych niemieckich architektów, kuzynów Georga i Emila Zillmannów. W Muzeum Miasta Katowic ustalono, że dzieło powstało w 1912 roku. Mozaikę ułożono na południowo-zachodniej elewacji, najbardziej wyeksponowanej części obiektu. Kontekst usytuowania mozaiki w centralnym punkcie osiedla dodatkowo podkreśla jej wartość. Mozaikę wykonano klasyczną techniką z drobnych płytek szklanych tzw. tesserów, składa się z dwóch jasnobeżowych pasów o wymiarach 630 cm *120 cm. Oba pasy oddzielone są od siebie oknami pierwszego i drugiego piętra. Na każdym pasie przedstawione są trzy czerwone róże połączone łodygą z zielonymi listkami. Mozaika o wzorze kwiatowym nawiązuje do ornamentów na śląskim stroju ludowym. Zdobienie to jest unikatowe – w górnośląskich osiedlach robotniczych nie ma drugiego takiego przykładu budynku zdobionego mozaiką. Również bardzo rzadkie w architekturze XX wieku jest stosowanie tego typu dekoracji na elewacjach świeckich budynków. Szczególną wartością jest również zastosowany motyw – nawiązanie do ludowego stroju śląskiego podkreśla związek osiedla i jego mieszkańców z regionem, wskazując jednocześnie na śląskie tradycje. Ponadto mozaika charakteryzuje się dużymi wartościami artystycznymi i starannością wykonania. Decyzją Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przedmiotowa mozaika w kwietniu 2014 r. została wpisana do rejestru zabytków ruchomych pod numerem B/268/14.
Autor: Józef Biskup - inspektor nadzoru z ramienia KZGM
